Synopsis Allen Tegen Allen

Wat is een fascist? Was het fascisme een eenmalig historisch verschijnsel of is het iets van alle tijden, een bepaalde mentaliteit, het rotzakje in de mens? Allen tegen Allen onderzoekt deze vraag die historici nog altijd bezighoudt aan de hand van het vooroorlogse fascisme in Nederland. Het Nederlandse Fascisme is een onbekende geschiedenis van voortdurende ruzies, intrige, scheuringen en fusies; talloze kleine führers met grote ego’s en weinig zelfinzicht probeerden zichzelf ten koste van iedereen en elkaar tot Rijksleider van Nederland op te werpen.

De film volgt een spoor van ‘dader-erfgoed’ en vliegt daarvoor met de camera over Nederland en zien curieuze plekken zoals een kerk in Limburg vol marmer van Mussolini, een vervallen huisje in Brabant en een camping met Poolse Seizoensarbeiders in Lunteren bij de Muur van Mussert waar voorheen partijbijeenkomsten van de NSB plaatsvonden. En we treffen mensen die zich op verschillende manieren met deze geschiedenis bezighouden, van historici die fascistische curiosa verzamelen tot filosofen die hun hoofd breken over het onderwerp, zoals Klaus Theweleit die in de jaren ’70 het invloedrijke boek ‘Männerphantasien’ schreef.

Aan de hand van een oude stamboom van het Nederlandse Fascisme zien we dat tegengestelde persoonlijkheden elkaar gaandeweg vonden in het fascistisch ideaal: De geniale kunstenaar en enfant terrible Erich Wichman; de katholieke priester Wouter Lutkie en de waanwijze dichter-miljonair Alfred Haighton, financier én querulant in bijna alle Nederlandse fascistische bewegingen. Wat het fascisme precies inhield, daar waren de fascisten het vaak niet over eens; wat aanvankelijk overkomt als een komische warboel van ruziënde fascisten neemt uiteindelijk steeds duisterder vormen aan. Vanaf het einde van de jaren twintig radicaliseren de fascistische bewegingen; de nadruk komt steeds meer te liggen op haat: tegen de elite, tegen het socialisme, tegen het grootkapitaal, maar vooral ook tegen vreemdelingen en Joden. De kolen raken nooit op met zoiets, zegt een oud-NSB-er.

Ondanks het extreme nationalisme, blijkt het fascisme blijkt vooral ook een internationaal fenomeen. In alle Europese landen zijn in de jaren ’30 fascistische bewegingen, de leiders ontmoeten elkaar op congressen en bijeenkomsten in Zwitserland, Italië, Duitsland.

Allen Tegen Allen is een archeologie van het vroege fascisme in Nederland. Jarenlange research leverde veel nooit eerder vertoond archief-materiaal. Deels geschiedenis, deels essay – schetst de film een mechanisme waarin nationalistische gevoelens radicaliseren.